කොරෝනාව ලංකාවේ අලින්ට ජීවිත දානය දෙයි.

උඩවලවේ ජාතික වනෝද්‍යාණයේදී පාර හරස් කොට සිටින අලි රංචුවක්. (සංරක්ෂිත ඡයාරූපය අනුරුද්ධ ලොකුහපුආරච්චි)

අලි ඇතුන් හා මිනිසුන් අතර ඇති වන ගැටුම්වලින් මියගිය සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමට ශ්‍රී ලංකාවේ කොරෝනා වයිරස් අගුලු දැමීම ඉවහල් වී ඇති බව සංරක්ෂණවේදීන් පවසයි.

පසුගිය වසරේදී අලි ඇතුන් 405 ක් මිනිසුන් විසින් ඝාතනය කර ඇති අතර එය 2018 දී 360 ක් පමණ විය. රජයේ සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව අලි ඇතුන් විසින් පුද්ගලයින් 121 ක් ඝාතනය කර ඇති අතර එය පෙර වසරේ 96 ක් විය.

අලි ඇතුන් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර ප්‍රවීණයෙකු වන ජයන්ත ජයවර්ධන බදාදා පැවති ලෝක අලි දිනයට පෙර අදහස් දක්වමින් “කොරෝනා වයරසය වෙනුවෙන් පැනවූ ඇඳිරි නීතිය අතරතුර මිනිස් අලි ගැටුම සමනය වූ බව අපට පැවසිය හැකිය.

“නමුත් මෙය තාවකාලික තත්වයක්. ගොවීන් තම භෝග ආරක්ෂා කිරීමට පටන් ගන්නා අතර ඝාතන නැවත ආරම්භ වේ.”

බොහොමයක් ගොවීන් තම භූමියෙන් අලි ඇතුන් ඈත් කර තැබීමට උත්සාහ කිරීම සඳහා වෙඩි තැබීම වස තැබීම සිදුකරනු ලැබේ. බහුතර බෞද්ධ දූපතේ අලින් ආගමික කටයුතු සඳහා යොදා ගන්නා අතර නීතියෙන්  ආරක්ෂා කර ඇත, නමුත් අලි ඝාතන වලට නඩු පැවරීම දුර්ලභ ය.

මිනිසුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් මරණයට පත්වන්නේ අලි ඇතුන්ගේ වාසස්ථාන විශාල වශයෙන් අඩුවී ඇති අතර ආහාර සොයන ගම්මානවල සැරිසැරීමෙනි.

සංරක්ෂණ විද්‍යාඥයෙකු සහ රජයේ වනජීවී දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයකු වන සුමිත් පිලපිටිය ගණන් බලා ඇති පරිදි කොරෝන වයිරස් අගුලු දැමීමේදී අලි මරණ සංඛ්‍යාව සියයට 40 කින් අඩු වී ඇති අතර එය මාර්තු මාසයේ ආරම්භ වී නිල වශයෙන් ජුනි මාසයේදී අවසන් විය.

2010 සිට 2017 දක්වා වාර්ෂිකව අලි 240 ක් මිය යන බවත්, එතැන් සිට වේගය වේගවත් වී ඇති බවත් පිලපිටිය පැවසීය.

පිලපිට පැවසුවේ “ආසියානු අලියා“ වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්වූවන් ”ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇති නිසා අපට එම අනුපාතයෙන් අලි නැති කර ගැනීමට නොහැකි බවයි.

අගුළු දැමීමේ කාලය තුළ “සැලකිය යුතු අඩුවීමක්” – රට පුරා රැඳී සිටීමේ ඇණවුම් ඇතුළුව, අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ මිලදී ගැනීමට මිනිසුන්ට පමණක් අවසර දී ඇති අතර, මෙම වර්ෂය සඳහා වන සමස්ත සංඛ්‍යාව පහත වැටෙනු ඇතැයි ඔහු අපේක්ෂා කළේය.

නවතම සංගණනයට අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ අලි ගහණය 7,000 ක් දක්වා අඩු වී ඇති අතර 1900 ගණන්වල මුල් භාගයේ සිටි සංඛ්‍යාව 12,000 විය.

ලෝක අලි දිනය-

රට තුළ මිනිස්-අලි ගැටුම් අවම කිරීම සඳහා වන නව විශේෂඥ මණ්ඩලයක් ලෝක අලි දිනයේදී එහි පළමු රැස්වීම පවත්වන බව පිලපිටිය මහතා පැවසීය.

“මෙය සුබ ආරම්භයක් විය හැකි අතර රජය මෙම කමිටුවේ නිර්දේශ ක්‍රියාත්මක කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරමු” යනුවෙන් ඔහු පැවසීය.

වසා දැමීමේදී පිලපිටිය වනජීවී ලුහුබැඳීම් සමඟ කොළඹට ඊසාන දෙසින් පිහිටි මිනේරියා අභය භූමියේදී අලි නිවුන් දරුවන් සොයා ගත් බව වාර්තා විය.

වසංගතය අතරතුර වනජීවී උද්‍යාන වසා දැමීමෙන් සියලු වන සතුන් දඩයම් කිරීම සහ නීති විරෝධී ලෙස දඩයම් කිරීම වැඩි වූ අතර ජූලි මාසයේදී එය මර්දනය කිරීමට නියෝග කිරීමට රජයට බල කෙරුනි.

පරිසර නීතිඥ ජගත් ගුණවර්ධන මහතා කියා සිටියේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන බලධාරීන් කොරෝනා වයිරසය සමග කටයුතු කිරීමට වීම නිසා එය දඩයම් කරුවන්ට පහසුවක් වූ බවත්ය.

“අලි-මිනිස් ගැටුම් සිදුවීම් අඩු වුවත්, සතුන් මස් සඳහා ඝාතනය කිරීමේ වැඩි වීමක් ඒ කාලය තුල ඇති විය” ඔහු පැවසීය.

අගුලු දැමීම නිල වශයෙන් ජුනි 28 වනදා අවසන් වූ අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ දේශසීමා විදේශීය සංචාරකයින් සඳහා වසා ඇත. ඔවුන්ගේ ආදායම සඳහා රටේ අලි මත යැපෙන සමහර පදිංචිකරුවන්ට එය බරපතල ලෙස බලපා ඇත.

සතුන් වෛරසය වැළඳෙනු ඇතැයි යන බියෙන් පින්නවල අලි අනාථාගාරය වසා දමා ඇත. එය පසුගිය මාසයේ යළිත් විවෘත වූ නමුත් එහි අලි 84 බොහෝ දුරට අමුත්තන්ට බාධාවක් නොවේ.

කොළඹට කිලෝමීටර් 80 ක් (සැතපුම් 50 ක්) නැගෙනහිරින් පිහිටි අලි අනාථාගාරයෙන් පිටත වෙළඳසැලක් පවත්වාගෙන යන සුනෙත් ​​සංජීවා පැවසුවේ “සතිය තුළ කිසිවෙකු මෙහි පැමිණෙන්නේ නැති තරම්ය.

වසංගතයට පෙර ඇය අමුත්තන් 200 ක් පමණ සේවය කළ නමුත් දැන් ඇයට ගනුදෙනුකරුවන් නොමැති බව අසල අවන්හලක හිමිකරුවෙක් පැවසුවාය.

(ඒජන්සි ප්‍රාන්ස් පුවත් සේවය වෙතිනි AFP)