ආර්ථික අර්බුධයේ මානසික ආථතිය

ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මල්ලි මුදල් ඇමති තම අයියාගේ මුදල් අමාත්‍යංශයට අයත් ශීු ලංකා මහ බැංකුවේ නිලධාරීන්ට කරන ලද දේශනාව රජයේ මාධ්‍ය ආයතනකින් කරන ලද විකාශණයක් බලා සිටියෙමි. ඒ නැරඹීමෙන් මට ඇති වූ පලමු ගැටළුව වූවේ සාමාන්‍ය රට වැසියෙකුට උනන්දුවෙන් බලමින් සවන් දෙන්නට තරම් වැදගත් කමක් ඒ මුළු කතාව තුල තිබුනාද යන්නය. ඒ කතාව තුලින් මම දැක්කෙ ඔහු පෙලෙමින් තිබූ දැඩි මානසික ආතතිය මිසක් වෙනකක් නොවේ. මුකවාඩම් සහිතව ආරම්භ කල කතාව සුළු මොහොතකින් ආවේශීලී කෑ ගැසීමක් බවට පත් වූවේ ඔහුගේ හත් මසක පාලන කාලයේ සංඛේතයක් මෙනි. හරි හමන් නායකයකු නොමැතිවූ සමාජයක හැට නව ලක්ෂයගේ චන්ද වලින් බලයට පත්වූවේ තමාගේ දක්ෂමින් නොවන බව ඔහු දිගින් දිගටම පෙන්වමින් සිටී. එලඹී ආර්ථික අර්බුදයට පැලැස්තර විසඳුම් සොයමින් මුදල් අච්චු ගැහැව්වද, පැටලී ඇති අවුලට විසඳුම් නැති තත්වයක් යටතේ තම මානසික පීඩාව මහ බැංකු නිලධාරින් පිටින් යැවීම විශ්මයට කරුණක් නොවේ.

“සෞඛ්‍ය අර්බුධය ආර්ථික අර්බුධයක් වෙන්න දෙන්න පුළුවන් කමක් නැහැ” යනුවෙන් මුකවාඩම සහිතව පටන් ගත් ඔහු, ලෝකයේ අනික් බැංකු වගේ කරනව වගේ අර්බුධයක් හමුවේදී මහ බැංකුව එයට මුහුණ දීමට තමා සතු සියළු උපකරණ බාවිතා කල යුතුයයි පවසා ” හැබැයි අපේ මහ බැංකුව කිසිම ටූල් එකක් පාවිච්චි කරන් නැහැ.” කීවේ, “හැබැයි ලෝකෙ කොහෙවත් නැති දේශපාලකයො ටිකක් ලංකාවෙ ඉන්නවා නොකියාය”. මුක වාඩම අතුරුදහන් ව
අනතුරුව “අපේ මහ බැංකුව ආර්ථිකය නැවත ගොඩනැංවීම සඳහා එකදු යෝජනාවක්වත් ඉදිරිපත් කර නැත” යනුවෙන් ගෝඨාබය පැවසුවේ, මහ බැංකුවේ රාජකාරිය බරපතල ලෙස නොසලකා හැරීම සහ මුදල අයථා බාවිතය හේතුවෙන් සිදුවන ආර්ථික මන්දගාමිත්වයට රජයේ වගකීම නිලධාරීන් පිට පැටවමිනි.
ගෝඨාබය මහ බැංකු නිලධාරීන්ට කියා සිටියේ තමන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට අපොහොසත් වූ “යාන්ත්‍රණයක්” ඉදිරිපත් කළ බවයි. “ඔබට එය අනුගමනය කිරීමට නොහැකි නම්, හෙට උදේ වන විට ඔබේ යාන්ත්‍රණයේ අනුවාදය මට ඉදිරිපත් කරන්න,” ඔහු පැවසීය.

“එහි කළමනාකරණයක් නැත,” ඔහු තවදුරටත් පැවසීය. මහ බැංකුවේ සිටින සියල්ලන්ම ඉතා ඉහළ වැටුප් ලබන ආර්ථික විශේෂඥයින් ය. “අපකීර්තිමත් බැඳුම්කර වංචාව අතරතුර මහ බැංකුවේ සේවය කළ නිලධාරීන් තවමත් සිය තනතුරු දරමින් සිටින” බව රාජපක්ෂ පෙන්වා දුන්නේය. නමුත් බැඳුම් කර වංචාවට සම්බන්ධව නීතිය ක්‍රියාත්මක කර මුදල් නැවත රජයට ලබා ගැනීමේ වගකීම ඇත්තේ තමාට බව සඟවයි.

“මෙම අර්බුධය තුළ, ඉහළ ආර්ථික විශේෂඥයින් තම සේවය ඉටු කරන්නෙ මහ බැංකුව, මෙම තත්වය ජය ගැනීම සඳහා යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීම ඔබේ වගකීම වේ. මේ සම්බන්ධයෙන් ඔබ ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ කුමක්ද? ඔබ මට දුන් මග පෙන්වීම කුමක්ද? කිසිවක් නැති අතර ඔබ මට සහාය දීමට ඉදිරිපත් වී නැත. ”
නිලධාරීන් එසේ සහය නොදේනම් එහි ගැටළුවක් ඇති අතර ඔවුන්ගේ සහය දිනා ගැනීමට නොහැකි වීම නායකයාගේ දෝශයක් නොවේ නම් එයට විසඳුම් සෙවීම ටෙලිවිෂන් ඉස්සරහ රඟපෑම නොවන්නා සේම එය රූපවාහිනී බලන අයගේ කාරියක්ද නොවේය. එසේම “මහ බැංකුව මංකොල්ල කන කොට ඔය ගොල්ලොත් හිටියයි” කියමින් බැඳුම් කර වංචාවෙි වගකීමෙන් කොටසක් නිළධාරීන් දෙසට ඇඟිල්ල දිගු කලේ අනිත් ඇඟිලි හැකිලෙන්නේ කා දෙසටද අමතකවය.

ශ්‍රී ලංකාවේ පුද්ගලික ණය 2020 අප්‍රේල් වලදි මසදී රුපියල් බිලියන 13.4 ක් දක්වා පහත වැටුනේ එය මාර්තු මසයේ රුපියල් බිලියන 120 ක ඉහල අගයක් මුදල් අච්චු ගැසීමෙන් රුපියලේ වටිනාකම අවම වූ අතර සමස්ත ණය සංඛ්‍යාව තවමත් ඉහළ මට්ටමක පවතින බව මහ බැංකු වාර්තා පෙන්වා දෙයි.
මුදල් එන්නත් කිරීම නැතහොත් කෙටි කාළීණ ණය යටතේ මහ බැංකුව මාර්තු මාසයේදී බිලියන 165.9 ක්ද අනතුරුව අප්‍රේල් මාසයේදී තවත් බිලියන 92.5 ක් වශයෙන් රුපියල් බිලියන 257 ක් ආර්ථිකයට එකතු කලේය.

කෙසේ වෙතත් කොරෝනා අර්බුධය තුල නියමිත ක්‍රමයෙන් ලබාගෙන ඇති මුදල රුපියල් බිලියන 140ක් පමණක් බව නිලධාරීන් පවසා ඇති අතර, අධික ලෙස නිකුත් කල මුදල් ප්‍රමාණය ද්‍රවශීලීතාවයක් ලෙස අවසන් විය.
විනිමය අනුපාතිකය පහත වැටීම වැළැක්වීම සඳහා ‘විදේශ විනිමය හිඟයක්’ මවමින්, ණය සඳහා භාවිතා වන පරිදි හා විදේශ විනිමය වෙළෙඳපොළවල අවසන් වන විට අතිරික්ත රුපියල උපයා ගැනීම සඳහා මහ බැංකුවට ඩොලර් විකිණීමට සිදුවේ.
මුදල් මුද්‍රණය ප්‍රමාණවත් නොවීම හේතුවෙන් රුපියල් 200 ක් ආසන්නය දක්වා පහත වැටුණි. මැයි මාසයේදී රුපියල ස්ථාවර වී තිබේ. මැයි මාසයේ ණය දත්ත තවමත් නිකුත් කර නොමැත.

මුදල් මුද්‍රණය කිරීමෙන් පසු ශ්‍රී ලංකාව ද ආනයන පාලනය කප්පාදු කර ඇති අතර විදේශ විනිමය හිඟය ද විදේශ ණය ආපසු ගෙවීමට නොහැකි වනු ඇතැයි යන බිය මධ්‍යයේ ණය පහත හෙලීමට හේතු වී තිබේ.

පුද්ගලික ණය 2020 මාර්තු මාසයේදී ඉහළ ගිය නමුත් කොරොන වයිරස් ඇඳිරි නීතිය මධ්‍යයේ අපේ‍්‍රල් මාසයේදී නැවත බිඳ වැටුණි.පෞද්ගලික ණය ගැතියන් සඳහා රුපියලෙන් ලබාගත් ණය වර්ධනය වූයේ රුපියල් බිලියන 4.1 ක් පමණි.විනිමය අනුපාතය පහත වැටීම මධ්‍යයේ ඩොලර් බිලියන 456.2 සිට ඩොලර් ණය ගැනීම රුපියල් බිලියන 465.6 දක්වා වර්ධනය වී තිබේ. අවසන් මාසයේ විනිමය අනුපාතය මසකට පෙර රුපියල් 188.1 සිට රුපියල් 192.85 ක් ලෙස ලබා දී ඇත.මේ අතර රජයේ බැංකුවල ණය රුපියල් බිලියන 27.5 කින් වර්ධනය වී රුපියල් බිලියන 2,219.8 ක් වී ඇති නමුත් ඩොලර් ණය ගැනීම් පහත වැටුණි.ශ්‍රී ලංකා සංවර්ධන බැඳුම්කර වෙන්දේසි මෑත මාසවලදී අඩු දායකත්වයක් ලබා ඇත.

ඉල්ලුම වැඩි කිරීමට සහ මුදල් මත පීඩනය යෙදීමට හෝ වෙනත් ආකාරයකින් ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීමට රජයට මුද්‍රිත මුදල් ක්‍රම කිහිපයකින් භාවිතා කළ හැකිය. වෙන්දේසියේදී භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිලදී ගැනීම සඳහා මුද්‍රණය කරන ඕනෑම රුපියලක් කෙලින්ම වියදම් කිරීම සඳහා භාණ්ඩාගාරයට යයි.
එක් රැයකින් ප්‍රතිවිකුණුම් වෙන්දේසි හෝ ද්‍රවශීලතා කවුළු හරහා මුද්‍රණය කරන මුදල් රාජ්‍ය බැංකුවලින් අයිරා ලෙස භාණ්ඩාගාරයට ලබා දිය හැකිය. සියලුම බැංකු හෝ ප්‍රාථමික වෙළෙඳුන්ට මුද්‍රිත මුදල් භාවිතා කර ප්‍රාථමික වෙන්දේසිවලින් බැඳුම්කර මිලදී ගත හැකිය.
මේ අතර, මාර්තු මාසයේදී රුපියල් බිලියන 35 ක ඉහළ යාමක් මත රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් සඳහා ණය රුපියල් බිලියන 65 කින් ඉහළ ගොස් රුපියල් බිලියන 934 ක් වී තිබේ. ඩොලර් බිලියන 369.4 සිට රුපියල් බිලියන 412.9 දක්වා ඉහළ ගිය ඩොලර් ණය ගැනීමෙනි.

රුපියල පහත වැටීම නිසා ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව විසින් අයකර නොගත් ඩොලර් ණය හේතුවෙන් රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් විශාල වශයෙන් ඩොලර් ණය ලබාගෙන ඇති අතර ඒවා විශ්ලේෂකයින් විසින් ‘නික් ලීසන්’ මෙහෙයුම් ලෙස නම් කර ඇත.
සම්භාව්‍ය ආර්ථික නූගත්කම සහ පවත්නා වෙළඳාම්වාදය නිසා විය හැකි බවට අනුමාන කළද, ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව විසින් අනාරක්ෂිත ඩොලර් ණය ගැනීම් සිදු කරන්නේ කෙසේදැයි සොයා ගැනීමට තවමත් මහජන පරීක්ෂණයක් කර නොමැත.

මහ බැංකු ණය ද ඇතුළුව අපේ‍්‍රල් මාසයේ දී සියළුම ණය ගැතියන් සඳහා වූ මුළු ණය මුදල රුපියල් බිලියන 144 දක්වා පහත වැටී ඇති අතර එය මාර්තු මාසයේ පැවති රුපියල් බිලියන 426 සිට රුපියල් බිලියන 50 සිට 60 දක්වා වූ ණය ස්ථාවරත්වයට වඩා බෙහෙවින් වැඩි ය.

අනුරුද්ධ ලොකුහපුආරච්චි